Eğitim sistemimizde özellikle son yıllarda yapılan çalışmaların bütününde birey esas alınmaktadır. Eğitim sisteminin de en önemli unsuru olan bireyler (öğrenen) arasındaki çeşitli farklılıklar olduğunu belirtmek mümkündür. Bir eğitimci olarak amacımız bu farklılıkların önemini kavrayıp bireylerin sahip oldukları bu özellikleriyle eğitim ortamında istenilen hedeflere ulaşmayı sağlamaktır. Farklı fiziksel özellikle sahip bireylerin aynı zamanda farklı ilgi, yetenek ve zekâya sahip olduğunu anlayıp eğitim alanındaki çalışmalarında bu durumu göz önünde bulundurmak eğitimciler açısından oldukça önemli olduğunu söylemek mümkündür.
Yaşadığımız çağ; gelişimin her alanda baş döndürücü bir hızla yaşandığı dönemdir. Bu hızlı gelişimin eğitime en büyük katkısının bireyi ön plana almış olması da yadsınamaz. Her bireyin gelişimi, zeka, ilgi, hazırbulunuşluluk ve yetenek noktasının birbirinden farklı olması eğitimde bireysel farklılıkların önemini arttırmaktadır. Eğitim sistemimizde geleneksel yaklaşımda daha çok bireylerin zihinsel gelişimleri ile ilgilenilmekteydi.
Zihinsel gelişimi doğrudan etkileyen faktörlerden en önemlisi olan “zeka” hakkındaki çalışmalara bakıldığında 1920’lerde Spearman ile başlayıp sonrasında Thorndike ile gelişerek devam eden zeka çalışmalarında 1960’lara doğru Guilford’un “Küp Kuramı” ile artık zekanın birden çok çeşidi olduğu anlaşılabilir. Son olarak da Howard Gardner 1980’lerden günümüze şimdilik dokuz farklı çeşidini keşfettiği ve araştırmalarına halen devam ettiği “Çoklu Zeka Kuramı”nı ortaya atarak aslında eğitimde bireylerin birbirinden oldukça farklı öğrenme yapılarına sahip olduğunu vurgulamaktadır. Farklı öğrenme stillerine ya da farklı kişilik tiplerine sahip (ed. Kuzgun; Deryakulu s.216) bireyler ile yaşadığı toplumda cinsiyetler arasında birtakım ayrımların olduğu bir ortamdaki bireyler arasında oldukça belirgin farklılıklar gözlemlenmektedir.
Problem: “ Her öğrencinin vazgeçilmez ve değerli olduğuna inanan eğitimciler olarak; öğrencilerinin bireysel farklılıkları nelerdir ve bu farklılıkların eğitimdeki önemi nedir?” sorularına cevap aranmaya çalışılmıştır.
Amaç: Bu çalışmada amaç öğrencilerin bireysel farklılıklarının neler olduğunu belirleyip bu durumun eğitime yansımasını tespit etmektir. Aktepeye göre; 2005) bireyin var olan niteliklerini tanıyıp bunların farkında olmamızdaki amaç farklı niteliklerle bireyi betimleyip hangi koşullarda ve ne şekilde davranacağını yordamaktır. (Aktepe, Ayrıca farklılıkların bireylerin yaşantısında son derece önemli olduğunu belirtmek mümkündür.
Yöntem
Bu çalışmada betimsel araştırmanın bir alt türü olan tarama (survey) araştırması modeli kullanılmıştır. “Betimsel araştırmalar, verilen bir durumu olabildiğince tam ve dikkatli bir şekilde tanımlar. Eğitim alanındaki araştırmada, en yaygın betimsel yöntem tarama çalışmasıdır, çünkü araştırmacılar bireylerin, grupların ya da (bazen) fiziksel ortamların (okul gibi) özelliklerini (yetenekler, tercihler, davranışlar vb özetler.” (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Demirel, Karadeniz, 2010. s.21).
Sonuç
Bireylerin fiziksel gelişimleri hemen hemen aynı olmakla beraber zihinsel gelişimleri açısından farklılıklar yaşanmaktadır. Bu durum bireylerin eğitimimizin önemli etkenlerinden biri olan “hazırbulunuşluluk seviyesi”ne de etki etmektir. Eğitim sistemimizde yer alan yeni yönelim ve yaklaşımlar; “bireyi” ve “bireyin eğitim ortamındaki yeri” açısından oldukça önemli değişimler içermekle birlikte hala istenilen düzeyde değildir. Bu durum gerek eğitimcilerin bu anlamda yeterince yetişmemiş olmasından gerekse de eğitim ve öğretim ortamındaki donanımın yetersiz olmasından kaynaklandığı söylenebilir.
Bireyler arasındaki farklılıkların tespit edilip bu farklılıklardan yola çıkarak eğitim – öğretim ortamında yapılacak çalışmalarla sorun olarak algıladığımız olumsuz durumları en aza indirgemek mümkündür. Oluşturacağımız zengin bir öğrenme – öğretme ortamında bireylerin öğrenme kapasitesini arttırmak mümkün olacağı gibi bireylerin bu farklılıkların aslında yaşamda bir birey olarak aslında ne kadar gerekli ve önemli olduğu bilinci de bireye kazandırılmalıdır. Unutmayalım ki; eğitimde sahip olduğumuz bu farklılıklar bireyler açısından zenginlik kaynağı olmakla birlikte kaliteyi arama ve yeni buluşlar için de önemli bir zemin oluşturmaktadır (Kısakürek, 2003, s.10).
Birsen BAĞÇECİ
Ayşe DEMİR